SENDİKAL KRİZ -1 (Sendika-Üye Denklemi Üzerine)

Son yarım asırda yaşanan sendikal hareketleri değerlendirdiğimizde, sendikal yapıdaki temel iki bileşen olan Sendika kurumu ile Üye (Sendika-Üye) arasındaki ilişkinin maalesef doğru kurulamadığını görmekteyiz.

Bu ilişkinin (Sendika- Üye) doğru kurulamayışının sebepleri incelenirse, sendika kurumunun ve yöneticilerinin kendilerini farklı bir yere konumlandırma isteği ön plana çıkmaktadır. Meselenin kökünde aslında bu vardır. Sendika yöneticisinin artık bir çalışan olmaması veya kendisini bir çalışan gibi görmemesidir.  

Bu denklemde Sendika-Üye arasındaki ilişki farklı bir boyuta taşınmaktadır. Ve sendika yöneticisinin, çalışanların hak ve menfaatlerinin savunmayı değil, kendi mevcut konum ve statükosunu devam ettirmeyi tercih etmekte olduğu ve bunun sonucunda maalesef ki sendika yöneticisi ve üye arasındaki ilşkiyi zedelemekte hatta karşılıklı çıkar ilşkisine dahi dönüştürmektedir. Sendika yöneticisi bulunduğu statükonun devamını destekleyen çevrelere, bunun karşılığında sendikanın imkan ve  olanaklarını belli ölçülerde sunmakta ve bu şekile devam ettirilmektedir.       

Özellikle son çeyrekte “Sendika ve Sendikacı” kavramlarının ifadesinde önemli değer erozyonu yarattığı bilinmektedir. Bu aşınmaların en tipik sonucu da sendika üyeliğine katılma da veya sendikal eylemlere katılma da görülen isteksizlik olarak görülmektedir.

Sendikal hareket içinde liderin eski görevine dönemeyişi nereden kaynaklanırsa kaynaklansın aslında hareketin üye tabanı ile örgütün yönetimi arasında ki ayırımı belirgin hale getirmektedir. Yöneticilerle üyeler arasında farklar belirgin hale geldikçe, yönetimin üyeye, üyenin yönetimi değerlendirişi ayrı kutuplara dönüşmektedir. Bu yönetim görevini bir dönemden fazla sürdüren sendika yönetimlerinin giderek çok azının eski görevlerine dönebildiklerini göstermektedir. Birkaç istisna dışında eski görevlerine dönebilmiş sendika yöneticisi çok nadirdir. Öte yandan yönetim görevinin bir dönemden fazla sürmesinin de ötürü eski göreve dönüşü imkanını adeta kendiliğinden ortadan kaldırmaktadır. Yöneticilik erkini kullanmış bir kişinin tekrar eski görevini üstlenmesi gerek kendisi için gerekse çevresi tarafından bir “itibar kaybı” olarak da değerlendirilmektedir.

Türkiye de kimi sendikalar için Genel Başkanlık görevi adeta “ömür boyu genel başkanlık” türü bir gelişmeyi beraberinde getirebilmektedir. Sendikal itibar bu anlamda sendika lideri veya yöneticileri için çok fazla bir önem taşımaktadır. Bunun dışında daha önemli bir etken de  yöneticinin eski işyerine dönüş teşebbüsü işveren tarafından çeşitli biçimlerde engellenmesidir.

Sendika yönetimlerinin seçimi genel kurulda yapılmaktadır. Her genel kurul sendikaların üye sayısına göre tüzüklerince belirlenen delegelerle yapılmaktadır. Delegelerin seçimi bu anlamda yönetimin belirlenmesinde etkili olmaktadır. Delegelerin işyerinde belirlenmesi sendika tarafından çoğu kez atanan ve öceden belirlenen temsilciler aracılığı ile gerçekleşmektedir. Sendika yönetimlerinde bir ölçüde temsil sorunu da yaşanmaktadır. Sendika Yöneticisi herşeyin tek hakimi ve genel başkanıdır. Sendika Yönetim Kurulları, Başkan aynı kaldığı sürece birkaç örnek dışında çok az değişikliğe uğramaktadır.

Yönetim kurulu üyelerinde birkaç göstermelik değişiklik olmakta diğer üyeler aynen kalmaktadır.  Sendika liderinin değişmesi mümküm değil diyebilen sendikalılar olduğu dikkate alınırsa, liderlerin sendikalarda ne denli bir güce sahip olduğu ortaya çıkmaktadır.

Bu gerçekler göz önüne alındığında sendika-üye ilşkisinin ne denli olağan rayından çıkmış bir hal aldığı gözler önüne serilmektedir. Sendika bürokrasisinin çalışanlar üzerindeki olumsuz etkileride dikkate alınırsa ortada çok ciddi bir sorun olduğu ortaya çıkacaktır.

Yener KARDEŞ

Genel Başkan

Ulaşım Havacılık-Sen